Evlenmek de boşanmak da kolay süreçler değildir. Ancak taraflar boşanmanın sonuçlarıyla ve ayrıntılarıyla ilgili bir anlaşma sağlamazlarsa boşanmak genellikle daha zordur. Üstüne üstlük taraflar yurt dışında boşanıyorsa ya da taraflardan biri yabancıysa boşanma davası çok daha karmaşık bir hal alabilir.
Öncelikle yurt dışında boşanmanın her durumda mümkün olduğunu söylemek gerekir. Hatta taraflardan biri Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmasa bile yurt dışında boşanmak mümkündür.
Bu açıdan boşanmak isteyen ve yurt dışında yaşayan kişiler için süreç kolaylaştırılmıştır. Fakat yurt dışında boşanmak bazı hukuki problemleri ortaya çıkardığı için bu sürecin yurt içinde boşanmaya kıyasla daha hızlı ve kolay olacağı düşünülmemelidir.
Aksine yurt dışındaki boşanmaların Türkiye’de geçerli olabilmesi için ek olarak tanıma ve tenfiz davasına ihtiyaç duyulur. Bu dava açılıp sonuçlandırılmadığı müddetçe Türkiye’deki velayet, yeniden evlenme, miras vb. işlemleri gerçekleştirmek mümkün olmaz.
Yurt Dışında Yabancı Eşten Boşanmak
Yurt dışında boşanmak isteyen kişilerin önemli bir bölümünü eşi yabancı uyruklu olan kişiler oluşturur. Taraflardan birisinin Türkiye dışındaki bir ülkenin vatandaşlığına sahip olması boşanma sürecinde çokça kafa karışıklığına neden olabilir.
En sade şekilde açıklamak gerekirse boşanma davası açılmadan önce evliliğin hangi ülkede gerçekleştirildiği ve Türkiye’de bir bildirimin yapılıp yapılmadığı dikkate alınmalıdır. Eğer evlilik yurt dışında gerçekleşmişse ve Türkiye’deki ilgili kurumlara bildirim yapılmışsa tanıma ve tenfiz davasına gerek vardır. Ya da evlilik Türkiye’de gerçekleşmişse ve boşanma yurt dışında gerçekleşiyorsa yine tanıma ve tenfiz davasına ihtiyaç duyulur.
Bazen tarafların yurt dışındaki evlilik işlemleri sonrası Türkiye’de gerekli bildirimleri yapmadığı görülür. Bu durumda yurt dışında gerçekleştirilen evliliklerin Türk hukuku nezdinde bir geçerliliği olmaz. Dolayısıyla kişiler evli sayılmadığı için boşanma davası ve tanıma ve tenfiz davası açmak da mümkün olmaz.
Yabancı Eşle Boşanma Sonrası Mal Paylaşımı
Yabancı eşle boşanma sonrası mal paylaşımı konusu iki farklı açıdan incelenmelidir.
Birinci seçenek eşlerin kendi aralarında uzlaşmaya varması ve barışçıl bir paylaşım yapmasıdır. Bu durumda kimin hangi mülkü ve hisseyi alacağı önceden kararlaştırılır ve bir avukat yardımıyla hukuki anlaşma hazırlanarak tarafların imzasıyla onaylanır. Bu senaryo tamamen yasaldır ve her ülkede uygulanabilir.
Eğer mal paylaşımı bir uzlaşı çerçevesinde değil de yurt dışındaki mahkemelerde gerçekleşecekse yalnızca evlilik sonrası yurt dışında edinilen mallar mahkemenin konusu olur. Her ülkenin boşanma sonrası mal paylaşımına dair kanunları farklı olduğu için paylaşımın nasıl gerçekleşeceğine dair o ülkedeki bir avukattan profesyonel destek almak gerekir.
Taraflar Türkiye’de ya da üçüncü bir ülkede birlikte mülk edindiyse söz konusu mülkün paylaşımı mülkün edinildiği ülkenin mahkemelerinde, o ülkenin hukukuna göre gerçekleşmelidir. Bu nedenle eğer boşanma kararında mülk paylaşımına dair bir karar varsa tanıma ve tenfiz davası açılarak o karar Türkiye’de ya da üçüncü ülkelerde yasal hale getirilmelidir.
Boşanma Sonrası Gayrimenkul Paylaşımı
Medeni Kanun’a göre boşanma sonrası mal ve gayrimenkul paylaşımı “edinilmiş mallara katılma rejimi” olarak açıklanır. Yani boşanma sonrası mal paylaşımı için evlenirken ek bir sözleşme yapılmasına gerek yoktur. Nikah defterine imza atıldığı andan itibaren alınan bütüm mallar ve gayrimenkuller boşanırken yarı yarıya paylaştırılır.
Yurt dışında evlenen çiftler eğer yabancı makamdan aldıkları evlilik belgelerini en geç otuz gün içinde Türkiye’nin o bölgedeki dış teslim etmeli ya da göndermelidir. Böylece kişiler evliliklerini bildirmiş olur ve boşanma sonrası gayrimenkul paylaşımı yukarıda ifade edildiği üzere Medeni Kanun’a uygun yapılabilir. Dolayısıyla Türkiye’de evlilik sonrası edinilen gayrimenkul ya da gayrimenkuller taraflara eşit paylaştırılır.
Fakat kişiler evliliklerini Türkiye’nin dış temsilciliklerine bildirmediyse Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan taraf ya da taraflar yasal olarak evli sayılmaz. Bu nedenle boşanma durumunda gayrimenkul paylaşımı Medeni Kanun’a göre yapılamaz.
Medeni Kanun’un devre dışı kaldığı bir diğer husus da çiftlerin Türkiye dışında gayrimenkul edinmesi durumudur. Bu durumda taraflar kendi aralarında barışçıl bir mal paylaşımı yapmıyorsa gayrimenkulün edinildiği ülkenin kanunları geçerli olur.
Yurt Dışındaki Boşanmanın Türkiye’de Tanınması
Yurt dışındaki boşanmanın Türkiye’de tanınması için evlilik ve boşanma işlemlerinin Türkiye’deki kanunların öngördüğü şekilde gerçekleşmiş olması gerekir.
Aşağıda yurt dışındaki boşanma işlemlerinin Türk hukukuna göre geçerli olduğu durumlar listelenmiştir.
- Tarafların her ikisi de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdır ve konsoloslukta nikah kıyarak evlenmiş ve daha sonra da konsoloslukta boşanma işlemiyle (yabancı boşanma evrakını konsolosluğa sunarak) resmen boşanmıştır. Bu işlem, her iki tarafın da katılımını ve imzasını gerektirir.
- Yurt dışında boşanan taraflardan birisi zorluk çıkartır ve imza atmak için konsolosluğa gelmez. Bu durumda diğer taraf tanıma ve tenfiz davası açarak boşanma kararını Türkiye’de yasal hale getirir.
- Boşanılan kişi yabancı uyruklu ise diğer taraf başına konsolosluğa başvuru yaparak boşanma kararını Türkiye’de yasal hale getirir.
Bu durumların tamamında boşanma kararı Türkiye’de yasal olarak tanınır. Ancak boşanma ile birlikte verilen tazminat, nafaka, mal paylaşımı kararlarının tanınmasında konsoloslukların yetkisi bulunmaz. Bu nedenle yurt dışına boşanma sonrası bu tür kararların Türkiye’de tanınabilmesi ve işleme alınabilmesi için mutlaka Türkiye’de tanıma ve tenfiz davasının açılması gerekir.
Tanıma & Tenfiz Davaları
Tanıma ve tenfiz davaları yabancı ülkelerde verilen kararların Türkiye’de geçerli olması için açılan davalardır. Bazı durumlarda yurt dışındaki boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olması için de tanıma ve tenfiz davasının açılması gerekir.
Aksi halde yurt dışındaki boşanma Türkiye’de tanınmayabilir ve taraflar Türk hukukuna göre evli kalmaya devam edebilir. Buna bağlı olarak velayet, yeniden evlenme ya da miras gibi işlemleri gerçekleştirmek mümkün olmaz.
Üstelik taraflar boşanmalarının üzerinden uzun süre geçse bile bu durumun farkına varmayabilir. Hukuki olarak evli gözüktükleri için mağdur olan kişiler boşandıktan yıllar sonra “Yurt dışında boşandım, Türkiye’de evli görünüyorum.” gibi şikayetlerle avukatların kapısını çalabilir. Bu nedenle yurt dışındaki boşanmanın Türkiye’de tanınmasını isteyen kişiler için tanıma ve tenfiz davalarının önemi yadsınamaz.
Ayrıca boşanma kararında tazminat, nafaka, mal paylaşımı gibi ek kararlar olan kişiler, bu kararların Türkiye’de geçerli kabul edilip uygulanabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açmalıdır. Ancak tanıma tenfiz konsolosluk üzerinden yapılabilen bir işlem değildir. Davanın, Türk mahkemelerinde açılması gerekir.
Türkiye’deki Boşanmanın Yurt Dışında Tanınması
Her şeyden önce her ülkenin kendi yasal mevzuatına sahip olduğu unutulmamalıdır. Yani her ülke bir evliliği ve boşanmayı geçerli kabul etmek için çeşitli şartlar arar. Ancak bazı istisnalar dışında herhangi bir ülkede yapılan evlilik ve boşanma gerekli prosedür uygulandığı takdirde diğer ülkelerde de geçerlidir.
Bu bağlamda Türkiye’deki boşanmanın yurt dışında tanınması için Türk mahkemelerinden çıkan kararla birlikte yurt dışındaki ilgili makama ya da makamlara başvurulmalıdır. Her ülkenin kendi yasal mevzuatı çerçevesinde belirli bir süreç takip edilir ve bu sürecin sonunda Türkiye’deki boşanma yurt dışında da tanınır.
Yurt Dışında Türk Eşten Boşanma
Önceden yurt dışında Türk eşinden boşanan kişilerin bu kararı Türkiye’de geçerli hale getirebilmek için her koşulda tanıma ve tenfiz davası açması gerekirken 29.04.2017 tarihinde Nüfus Hizmetleri Kanunu değiştirilmiş ve yurt dışında boşanmak isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına, çifte vatandaşlarına ve mavi kartlı kişilere birtakım kolaylıklar sağlanmıştır.
Artık her iki tarafın da yukarıda bahsi geçen kategorilerden birine dahil olması durumunda konsolosluk boşanma randevusu alınabilir ve mevcut boşanma kararı mahkeme süreci olmadan Türkiye’de de yasal hale getirilebilir.
“Nüfus” başlığı altında alınan randevularda apostil şerhi bulunan yabancı boşanma kararı ve kararın noter onaylı yeminli tercümesi ilgili dış temsilciliğe sunulmalıdır.
Bu çerçevede eğer tazminat, nafaka, çocukların velayeti veya malların bölüşülmesi gibi durumlar söz konusu değilse çiftler, Türkiye’de herhangi bir mahkeme sürecine bağlı olmadan hızlı ve kolay şekilde boşanabilir. Ancak bu işlem yalnızca tarafların birlikte başvurması durumunda tamamlanabilir.
İki Eş de Yurt Dışında İse Boşanma
Yurt dışı boşanma konsolosluk üzerinden yapılabilen bir işlem değildir. Türkiye’nin dış temsilcilikleri ve konsoloslukları sadece yurt dışı makamlardan alınan mevcut boşanma kararının Türkiye’de yasal hale gelmesi adına işlem yapar.
Bu nedenle her iki eş de yurt dışında ise ve konsoloslukta anlaşmalı boşanma yapmak istiyorsa öncelikle bulundukları ülkenin kanunları uyarınca boşanmalıdır. Daha sonra apostil şerhi içeren boşanma kararı ve kararın noter onaylı yeminli tercümesiyle birlikte konsolosluğa müracaat etmelidir.
Eşlerden Birisi Yurt Dışında ise Boşanma
“Eşim yurtdışında, boşanmak istiyorum.” diyen kişilerin boşanma süreçleri tarafların tavırlarına göre 3 yıla kadar uzayabilir.
İlk olarak boşanmanın evli olunan kişiden bağımsız şekilde kişilerin sahip olduğu bir hak olduğunu ifade etmek gerekir. Yani eşlerden birisi yurt dışında olsa bile diğer kişi Türkiye’de boşanma davası başlatabilir ve eğer taraflar uzlaşı içindeyse boşanma davası bir yıldan kısa sürede tamamlanabilir.
Ancak yurt dışındaki taraf tebligatla ya da fiilen mahkemeye katılarak boşanmaya itiraz ederse dava üç yıla kadar uzayabilir. Her iki taraf da dinlenerek gerekli karar mahkeme tarafından alınır. Sürecin daha şeffaf devam etmesi için en verimli yol her iki tarafın da fiilen davaya katılmasıdır.
Konsoloslukta Boşanma
Konsolosluk, doğrudan bir mahkeme gibi hareket ederek çiftler hakkında boşanma kararı veremez. Bu nedenle boşanmak isteyen çiftlerin bulundukları ülkedeki yetkili mahkemeye başvurması gerekir.
Ancak her iki tarafın da Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, çifte vatandaş ya da mavi kartlı olması durumunda yurt dışındaki makamlardan alınan mevcut boşanma kararının Türkiye’de geçerli hale getirilme işlemi konsolosluklar üzerinden yapılabilir.
Fakat bu işlem yalnızca boşanma kararını yasal hale getirir ve örneğin tazminat gibi boşanma kararında yer alan bağlantılı kararların Türkiye’de uygulanmasını sağlamaz. Dolayısıyla boşanma kararında yer alan bütün kararların Türkiye’de uygulanabilmesi için Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz davası açılmalıdır.
Avrupa’da Hukuk Firmasının Boşanma Sonrası Hizmetleri
Yurt dışında yaşayan ya da eşi yabancı olan kişiler evlilikleri sona erdiğinde büyük bir kafa karışıklığı ile karşı karşıya kalabilirler. Özellikle evlilik döneminde edinilmiş bazı mülklerin hangi mahkeme kararıyla nasıl paylaşılacağı boşanmak isteyen kişilerin kafasında büyük bir soru işareti yaratabilir.
Özellikle hayatlarında ilk defa böyle bir süreçle karşı karşıya kalan kişiler boşanmanın psikolojik etkisiyle ve hukuki boyutuyla aynı anda yüzleşmekte zorlanabilir.
Deneyimli boşanma avukatlarıyla Amerika’dan Avrupa’ya, Kanada’dan Asya ülkelerine kadar dünyanın dört bir yanında hizmet veren Avrupa’da Hukuk, süreç boyunca yaşanması muhtemel mağduriyetlerin engellenmesi için müvekkillerine profesyonel ve kapsamlı hukuk desteği sağlar.
Böylece boşanan taraflar dünyanın neresinde yaşıyor olursa olsun evlilik döneminde edinilen mülklerin taraflar arasında adil paylaştırılması mümkün olabilir.
Özet
Evlenip yurt dışına gitmek birçok kişinin hayalini süsler ancak bazen evlilikler yolunda gitmeyebilir ve kişiler yurt dışında boşanmaya ihtiyaç duyabilir. Üstelik bu süreç büyük hak kayıplarıyla ve mağduriyetlerle sonuçlanabilir. Dolayısıyla yurt dışında yaşayan ya da eşi yabancı uyruklu kişiler için evlilik ve boşanma işlemlerinin hangi hukuk kapsamında ve nasıl yapıldığını temel düzeyde de olsa bilmek önemlidir.
Örneğin boşandığını Türkiye’de gerekli kurumlara zamanında bildirmeyen kişiler yıllar sonra tekrar evlenmek istediklerinde hukuki sorunlarla karşılaşabilir. Ya da yurt dışında verilmiş bir velayet kararıyla ilgili Türkiye’de tanıma ve tenfiz açmayan kişiler kendi çocuklarını kaçırdığı veya alıkoyduğu suçlamasıyla karşı karşıya kalabilir.
Bu tür sorunların önüne geçmenin tek yolu yurt dışında boşanma hukukuna vakıf bir hukuk bürosuyla çalışmaktır. Profesyonel destek alınan hukuk bürosu boşanma aşamasındaki kişilerin ilişkili oldukları ülkenin hukuki yapısına ve mevzuatına ne kadar hakim olursa süreç o kadar hızlı ve kolay tamamlanabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Resmen boşanmayan ancak aralarındaki irtibatı yitiren çiftler arasında “Türkiye’de evli olan biri yurt dışında evlenebilir mi?” sorusu gündeme gelebilir.
Her ülke evlilik konusunda kendi mevzuatına sahiptir. Eğer Türkiye’de evli olan kişi yaşadığı ülkenin evlilik mevzuatında yer alan şartları karşılıyorsa o ülkede de evlenebilir. Ancak birçok ülke kişinin Türkiye’deki medeni durumunu soruşturur ve bu tür bir evliliğe izin vermez.
Yurt dışında yaşayan kişiler yaşadıkları ülkelerin yetkili makamlarına başvurarak boşanabilirler. Daha sonra boşanma kararına Türkiye’nin konsolosluklarında ve Türk mahkemelerinde geçerlilik kazandırılır. Böylece ilgili karar Türkiye’de de resmiyet kazanmış olur.
Yurt dışında evlenen birisi evlilik tarihinden itibaren gerekli süre zarfında Türkiye’nin dış temsilciliklerine bildirim yaparak evliliğini Türkiye’de de resmi hale getirir.
Eğer bu bildirim yapılmışsa yurtdışında evlenip Türkiye’de boşanmak yani Türkiye’de boşanma davası açmak mümkündür. Ancak yurt dışında evlilik sonrası Türk makamlarına gerekli bildirim yapılmamışsa kişi Türkiye’de yasal olarak evli kabul edilmediği için boşanma davası da açamaz.
Konsoloslukta boşanma olmaz ancak yabancı ülkelerdeki mahkemelerden alınan boşanma kararları konsolosluğa sunularak Türkiye’de de geçerli hale getirilebilir.
Yurt dışında boşanan kişiler bu kararı Türkiye’de geçerli hale getirmek için herhangi bir adım atmazsa boşanma kararı Türkiye’de geçerli olmaz.
Başka bir ülkenin yetkili makamından alınan boşanma belgesinin Türkiye’de geçerli olması için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının, çifte vatandaşlarının ve mavi kart sahiplerinin en yakın konsolosluğa ilgili belgeyle birlikte başvuruda bulunması gerekir.